Przeżytkowe formy zawierania małżeństwa w czasie zaręczyn, I / Outmoded forms of entering into marriage during engagement, I (mapa 24)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Tytuł
Przeżytkowe formy zawierania małżeństwa w czasie zaręczyn, I / Outmoded forms of entering into marriage during engagement, I (mapa 24)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Temat
Opis
mapa ukazuje przeżytkowe formy zawierania małżeństwa w czasie zaręczyn ; zawarto na niej następujące informacje: 33. Poza młodymi - kto uczestniczy w takim zwyczaju: rodzice? swat (dziewosłęb)? marszałek? starosta? drużbowie? druhny, czy inne osoby? 34. Jaką rolę odgrywają osoby obecne? Czy wygłaszają jakieś formuły, oracje? Jeśli tak - zapisać tekst. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? a) wiąże i rozłącza ręce młodych, b) podaje młodym wianki lub rózgę. 36. Czy istnieje lub istniał zwyczaj wymiany pierścionków? Jak one wyglądają? Czym się różnią od obrączek? Kto je wręcza? a) młodzi wymieniają między sobą, b) są wręczane przez inne osoby (przez kogo), c) czy tylko młody daje go dziewczynie. 37. Czy w czasie zaręczyn odgrywają jakś rolę wianki lub rózgi? względnie odgrywały dawniej? Jeśli tak - jaką? Kto je sporządza? Czy młodzi wymieniali dawniej między sobą wianki lub młoda dawała młodemu wianek, "rózgę", "różdżkę"? Czy dziewczyna obdarowywała młodego? Czym (np. chustką) i czy chłopiec obdarowywał dziewczynę? Czym? 38. Czy zaręczyny związane są z przyjęciem? ucztą? Jeżeli tak - czy obowiązuje: b) określone zachowanie się młodej pary, (np. picie z jednego kieliszka, jedzenie z jednego talerza?). W tradycyjnym akcie zawarcia małżeństwa następowało połączenie rąk dziewczyny i kawalera: 1 – swat, starosta, marszałek lub ojciec dziewczyny wiązał chustką ręce dziewczyny i kawalera, 2 – dziewczyna i kawaler podawali sobie ręce kładąc je na bochenku chleba, który musieli niekiedy zjeść, 3 – dziewczyna i kawaler wymieniali między sobą sami lub otrzymywali z rąk specjalnie wybranej osoby (ojca dziewczyny, swata, starosty itd.) wianuszki na palec, 4 – obrączki lub pierścionki, które były często święcone, 5 – inne odpowiedzi (zob. mapy 25 i 26), 6 – brak tradycji, 7 – brak odpowiedzi.
Uwaga:
-mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,
- wypełnienie znaku kropką oznacza, że zjawisko występowało w przeszłości, a znak wypełniony czarnobiałą teksturą oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),
- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 540 pt. Przeżytkowe formy zawierania małżeństwa w czasie zaręczyn),
- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).
