Przejdź do treści

Śnice przednie i podejma / Regulation gear under the cart (mapa 293, karta CLII)

[na podstawie badań PAE z lat 1960-1967 i innych źródeł]

Tytuł

Śnice przednie i podejma / Regulation gear under the cart (mapa 293, karta CLII)

[na podstawie badań PAE z lat 1960-1967 i innych źródeł]

Temat

kultura materialna ; transport i komunikacja ; transport lądowy ; transport zwierzęcy ; narzędzia ; pojazdy ; wóz ; spinanie wozu ; nazwy gwarowe

Opis

mapa ukazuje śnice przednie i podejmę w wozach; zawarto na niej następujące informacje:  A. Śnice przednie i podejma w wozach jednodyszlowych.

W reliktowych wozach przystosowanych do zaprzęgu bydlęcego w naszyjne jarzmo podwójne. a) stwierdzono występowanie po II wojnie światowej, b) zanikły na przełomie XIX i XX w. 1 – bez śnic przednich lub za śnicami podejmy, 2 – ze śnicami z podejmą, 3 – wozy przystosowane do zaprzęgu bydlęcego w naszyjne jarzmo podwójne – brak bliższego opisu.

W wozach przystosowanych do zaprzęgu bydlęcego w jarzmice lub jarzma przyrożne oraz do wszystkich typów zaprzęgu konnego w jeden dyszel.

4 – wozy za śnicami z podejmą. B. Śnice przednie i podejma w wozach dwudyszlowych oraz w wozach jednodyszlowych przystosowanych do zaprzęgu w dwa dyszle, 5 – wozy bez śnic, 6 – wozy z krótkimi śnicami i podwójną podejmą, 7 a) stwierdzono występowanie po II wojnie światowej, b) zanikły na przełomie XIX i XX w. – wozy ze śnicami z pojedynczą podejmą. C. Zwarte zasięgi występowania wozów dwudyszlowych bez śnic lub z krótkimi śnicami z podwójną podejmą. 8 – wozy bez śnic, 9 – wozy z krótkimi śnicami z podwójną podejmą. D. Zgeneralizowane zasięgi występowania wozów bez śnic lub ze śnicami zredukowanymi. 10 – zachodni zasięg występowania reliktów lub śladów istnienia w przeszłości wozu jednodyszlowego bez śnic lub ze śnicami bez podejmy, 11 – południowo-zachodni zasięg występowania wozu dwudyszlowego bez śnic lub ze śnicami krótkimi z podwójną podejmą, wg K. Moszyńskiego i PAE. E. Nazwy śnic i podejmy według MAPG (mapy  29 i 30). 12 – północny zasięg występowania nazwy „śnice” i nazw pokrewnych oraz południowy zasięg nazwy „skręty” i pokrewnych, 13 – zasięg występowania nazwy „podelga”; na pozostałym obszarze przeważa nazwa „podyma” i pokrewne. F. Inne oznaczenia. 14 – występowanie zaprzęgu w naszyjne jarzmo podwójne, stwierdzone jedynie w gospodarstwach folwarcznych, 15 – zjawisko występuje we wsi obocznie, 16 –zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej jako rezultat przesiedleń

*Skróty na rysunkach:
D – dyszel
H – hołoble
K – kierownik
Kł – kłonice
OD – oś drewniana
Pd – podejma
R – rozwora
S – sworzeń
SP – śnice przednie
Sz - sztelwaga

Twórca

Grocholski, Jerzy

Źródło

Polski atlas etnograficzny. T. V. Red. Józef Gajek. Warszawa 1974, syg. <PAE/AE/6> , <A.35/5>

Wydawca

Instytut Historii Kultury Materialnej PAN

Data

1974

Współtwórca

Gajek, Józef. Kier. nauk.

Prawa

umowa z twórcą (umowa licencyjna)

Powiązanie

Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas

Format

image/jpeg

Język

pol

Rodzaj

mapa ; atlas

Identyfikator

syg. <PAE_MO_0310_01>

Zasięg

ogólnopolski