Typy maślnic i reliktowe techniki wyrabiania masła / Churn types and residual techniques of butter churning (mapa 337, karta CLXXXI)

[na podstawie badań PAE z lat 1964-1968]

Typy maślnic i reliktowe techniki wyrabiania masła / Churn types and residual techniques of butter churning (mapa 337, karta CLXXXI)

[na podstawie badań PAE z lat 1964-1968]

mapa ukazuje typy maślnic i reliktowe techniki wyrabiania masła; zawarto na niej następujące informacje: A. Maślnice tłokowe. 1 – różne odmiany. B. Maślnice kolebiące, zanikające już przed I wojną światową. 2 – na biegunach, huśtawkowe – pojemnik ruchomo zawieszony na osi. C. Maślnice korbowo-skrzydełkowe (wirówkowe), szerzyły się po II wojnie światowej. 3 – skrzynkowe poziome, 4 – beczkowate pionowe. D. Relikty i przeżytki dawnych technik wyrabiania masła. 5 – wyrabianie masła przez potrząsanie lub huśtanie naczyniem ze śmietaną, 6 – podgrzewanie śmietany przed wlaniem do maślnicy w celu przyspieszenia wytwarzania. E. Niektóre zasięgi zjawisk związanych z maślnicami. 7 – północno-wschodni zasięg maślnic tłokowych, z ochraniaczem przez wychlapywaniem śmietany, 8 – południowo-zachodni zasięg sporadycznego występowania tłokowych maślnic glinianych, 9 – zachodni zasięg sporadycznego występowania maślnic z płaską pokrywką, 10 – wschodni zasięg maślnic tłokowych o dość dużej pojemności, szerokich u podstawy, wąskich u góry, 11 – zachodnia granica maślnic tłokowych o małej pojemności, w kształcie zbliżonym do walca, 12 – zachodni zasięg sporadycznego występowania maślnic tłokowych, wykonanych z jednego pnia techniką drążenia bądź toczenia. F. Zasięgi częściej występujących nazw maślnic. 13 – „maślnica”, „maślniczka”, „masielnica”, „maśliczka”, „maśnica”, „maśniczka” i pokrewne, 14 – „kierznia”, „kierznica”, „kierzynka”, „skierzynka”, „kierzanka”, „kiernia”, „kiernica” i pokrewne, 15 – „tłuczka”, 16 – „bijanka”, „bijanica”, „bójka”, „bójeczka” i pokrewne, 17 – „buterfasa”, „puterfasa”, „poterfaska”, „puterwasa”, „puterwaska”, „poterwaska” i pokrewne, 18 – „działaczka”, 19 – nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej – obszar współwystępowania wielu nazw w jednej wsi jako rezultat przesiedleń

Inne określenia:
1. nie stwierdzono występowania zjawiska, 
2. nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej, 
3. znak górny niepełny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie, 
4. znak dolny niepełny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej jako rezultat przesiedleń