Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku), I / Arrangements dealing with material issues and the organisation of the wedding ceremony (from 1850s to 1950s), I (mapa 12)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Tytuł
Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku), I / Arrangements dealing with material issues and the organisation of the wedding ceremony (from 1850s to 1950s), I (mapa 12)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Temat
Opis
mapa ukazuje zwyczaj ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku) ; zawarto na niej następujące informacje: 15. Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej? Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 19. Dokładnie zbadać czy swat tylko informował rodziców młodej i rodziców chłopca o ich stanowiskach w sprawie małżeństwa - czy też zawierał prawomocną umowę, w której określał sprawy majątkowe, a więc "posagu" czyli "wiana". Co w odczuciu miejscowej ludności oznaczają wyrazy: "posag", "wiano"?, której zerwanie groziło "nawiązką" [...] 20. Zbadać jaką formę posiadały lub posiadają jeszcze swaty? a) zapisać tekst oracji swata lub dialogu z rodzicami, ewentualnie przyśpiewki [...] 26. W niektórych miejscowościach literatura odnotowuje: a) "targi przedślubne", b) lub tak zwane "oględziny" ("wyglądy"). Zbadać, czy terminy te (nazwy) są lub były we wsi znane oraz opisać - na czym zwyczaj ten polegał, a więc kto brał w nim udział, w jakich okolicznościach, jaką rolę grał w nich swat? może swatka? 27. Czy "oględziny" i "swaty", zmówiny to dwa akty równoczesne, czy dwa odrębne, w pewnych odstępach czasu? [...] 29. Czy zaręczny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? [...] c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy, d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? W czasie kolejnych obrzędowych odwiedzin omawiano sprawy majątkowe dotyczące posagu dziewczyny i kawalera, zatwierdzano ostatecznie umowę dotyczącą posagu: 1 – na pierwszej wizycie, 2 – na drugiej wizycie, 3 na trzeciej wizycie, 4 - inne odpowiedzi (zob. mapa 15), 5 – brak tradycji, 6 – brak odpowiedzi.
Uwaga:
- mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski), odnoszące się do czasów przedwojennych,
- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 544) pt. Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela,
- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).
