Sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny, I / The manner of initiating conversations by the matchmaker during the first visit to a young woman's house, I (mapa 13)

[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]

Sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny, I / The manner of initiating conversations by the matchmaker during the first visit to a young woman's house, I (mapa 13)

[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]

mapa ukazuje sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny ; zawarto na niej następujące informacje: 15. Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej? Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność?  19. Dokładnie zbadać czy swat tylko informował rodziców młodej i rodziców chłopca o ich stanowiskach w sprawie małżeństwa - czy też zawierał prawomocną umowę, w której określał sprawy majątkowe, a więc "posagu" czyli "wiana". Co w odczuciu miejscowej ludności oznaczają wyrazy: "posag", "wiano"?, której zerwanie groziło "nawiązką" [...] 20. Zbadać jaką formę posiadały lub posiadają jeszcze swaty? a) zapisać tekst oracji swata lub dialogu z rodzicami, ewentualnie przyśpiewki [...] 26. W niektórych miejscowośiach literatura odnotowuje: a) "targi przedślubne", b) lub tak zwane "oględziny" ("wyglądy"). Zbadać, czy terminy te (nazwy) są lub były we wsi znane oraz opisać - na czym zwyczaj ten polegał, a więc kto brał w nim udział, w jakich okolicznościach, jaką rolę grał w nich swat? może swatka? 27. Czy "oględziny" i "swaty", zmówiny to dwa akty równoczesne, czy dwa odrębne, w pewnych odstępach czasu? 29. [...] Czy zaręczny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? [...] c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy, d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? 37. Czy w czasie zaręczyn odgrywają jakś rolę wianki lub rózgi? względnie odgrywały dawniej? Jeśli tak - jaką? Kto je sporządza? Czy młodzi wymieniali dawniej między sobą wianki lub młoda dawała młodemu wianek, "rózgę", "różdżkę"? Czy dziewczyna obdarowywała młodego? Czym (np. chustką) i czy chłopiec obdarowywał dziewczynę? Czym?85. Czy ubiór młodej był darem młodego? [...] Po przybyciu do domu dziewczyny przybywający swatowie podają się za: 1 – kupców pragnących nabyć najczęściej jałówkę (lub rzadziej krowę, świnię, cielaka, konia, owcę, gęś, kurę, sporadycznie dziewczynę), 2 – poszukujących zaginionej gęsi, gąsiora (rzadziej jałówki), 3 – podróżnych, którzy pobłądzili, 4 - inne odpowiedzi (zob. mapa 14), 5 – brak tradycji, 6 – brak odpowiedzi.

Uwaga:
-wypełnienie znaku kropką oznacza, że zjawisko występowało w przeszłości,
-mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),odnoszące się do czasów przedwojennych,
- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 541 pt. Zwyczajowy sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny),
- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).