Łączenie przedniej części wozu z częścią tylną / Linking of the front and back parts of the cart (mapa 291, karta CL)

[na podstawie badań PAE z lat 1960-1967 i innych źródeł]

mapa ukazuje łączenie przedniej części wozu z częścią tylną; zawarto na niej następujące informacje: A. Łączenie rozworą (R) podczepiAną tylnym końcem pod śnicami lub osią (nazwa przeważnie „rozwórka”).

Rozwora zakładana tylko w razie potrzeby przedłużenia wozu (np. do długich drabin do zwózki) – łączenie (w wozie nie przedłużonym) za pomocą:

- długich śnic tylnych (STD),

a i b I – wóz nie przedłużony, b II – wóz przedłużony, 1 – śnice (STD) wykonane z jednego drąga spiętego przednim sworzniem (PS) bezpośrednio z przodem wozu, 2 – śnice (STD) wykonane z jednego drąga dwuczęściowe – spięte osobnym sworzniem (PS II) z dodatkowymi łącznikami żelaznymi, tj. kleszczami (Kn) lub klamrami (J).

- krótkiego drążka zwanego „rozwórką” (RK), osadzonego w szczątkowych śnicach tylnych (STS) – „rozwórka” spięta osobnym sworzniem (PS II) z dodatkowymi łącznikami żelaznymi,
3 – z kleszczami (Kn) („kuna”, „kukawka”), 4 – z klamrami (J) („jarzemko”, „krosienka”, „kukawka”.

Rozwora (R) używana jako łącznik stały wraz z krótkimi śnicami tylnymi (STK) wykonanymi z jednego drąga – łączenie za pomocą rozwory  (R)  spiętej z przodu wozu,
- bezpośrednio przed sworzniem (PSI),
5 – rozwora (R) osadzona w łożysku między progiem (P) a nasadem (N), 6 – rozwora (R) osadzona w kierowniku (K),
- osobnym sworzniem (PS II) spinającym rozworę (R) z dodatkowymi łącznikami żelaznymi,
7 – z kleszczami (Kn) („kuna”, „kukawka”), 8 – z klamrami (J) („jarzemko”, „krosienka”, „kukawka”).
B. Łączenie rozworą (R) osadzoną tylnym końcem między progiem (P) a nasadem (N), używaną jako łącznik stały wraz z krótkimi śnicami tylnymi (STK), wykonanymi z jednego drąga - łączenie za pomocą rozwory (R) spiętej z przodem wozu,
- bezpośrednio przednim sworzniem (PSI),
9 – rozwora (R) osadzona w łożysku między progiem (P) a nasadem (N), 10 – rozwora (R) osadzona w kierowniku (K),
- osobnym sworzniem (PS II) spinającym rozworę (R) z dodatkowymi łącznikami żelaznymi, 11 – z kleszczami (Kn) („kuna”, „kukawka”), 12 – z klamrami (J) („jarzemko”, „krosienka”, „kukawka”).
C. Ważniejsze nazwy rozwory i śnic tylnych według MAGP (mapy 28 i 31). 13 – południowo-zachodni zgeneralizowany zasięg występowania deminutivów rozwory: „rozwórka” „swórka” – na pozostałym obszarze przeważa „rozwora”, 14 – południowo-zachodni zwarty zasięg występowania nazwy „skręt” i pokrewnych – na pozostałym obszarze przeważa nazwa „śnice” i pokrewne. D. Inne oznaczenia. 15 – nie stwierdzono występowania sposobów łączenia stosowanych przed II wojną światową, 16 – zjawisko występuje we wsi obocznie, 17 – zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej jako rezultat przesiedleń

*Skróty na rysunkach

D - dyszel
H - hołoble
J – klamry
K – kierownik
Kł –kłonice
Kn – kleszcze
N – nasad
P – próg
Pd – podejma
Pg – żelazna sztanga podtrzymująca rozworę (tzw. „podgier”)
PS – przedni sworzeń
PS I, II – przedni sworzeń pierwszy, drugi
R – rozwora
RD – rozwora długa
RK – rozwora krótka
SP – śnice przednie
SS – środkowy sworzeń
STD – śnice tylne długie
STK – śnice tylne krótkie
STS – śnice tylne, szczątkowe
Sz – sztelwaga
TS – tylny sworzeń