Rogatywka w polskich ubiorach ludowych na przełomie XIX i XX w. / Four-cornered cap in Polish folk costume on the turn of the 19^th and 20^th century (mapa 349, karta CLXXXVIII)

[na podstawie badań PAE z 1968 r. i innych źródeł]

Rogatywka w polskich ubiorach ludowych na przełomie XIX i XX w. / Four-cornered cap in Polish folk costume on the turn of the 19^th and 20^th century (mapa 349, karta CLXXXVIII)

[na podstawie badań PAE z 1968 r. i innych źródeł]

mapa ukazuje występowanie rogatywki w polskich ubiorach ludowych na przełomie XIX i XX w.  ; zawarto na niej następujące informacje: A. Rogatywki bez otoku,
- niskie (do 10 cm). 1 – rogatywka lubelska noszona do II wojny światowej, uszyta z jednego kawałka samodziału, ozdobiona czterema „pomponami” z niebieskiej wełny, zwana „gamerką”, „czapką na cztery powiaty” lub „na cztery światy”, krój rogatywki,
- wysokie (ponad 10 cm), 2 – rogatywka z Zamościa z sukna domowego, jasnobrązowa (niekiedy w kolorze siwym, popielatym jak sukmana), przystrojona włóczką naszytą krajem, przybrana „pomponami” zwanymi „kwiatki”. Rogatywkę zwano „gimarka”, „huczma”, „rogatka”, krój rogatywki. B. Rogatywki z otokiem,
- niskie (do 10 cm), 3 – a) szamotulska rogatywka z II poł. XIX w., czerwona jak podbicie kaftana i sukmany, obszyta paskiem siwego lub czarnego baranka opuszczanym na zimę na tył i boki głowy, dwa sposoby kroju rogatywki, b) rogatywka wielkopolska z okolic Kórnika z I poł. XIX w. z otokiem opuszczonym, c) rogatywka krakowska zwana „krakuską”, czerwona, płaska, otok z baranka czarnego lub siwego, niekiedy białego, (a także z materiału), zdobiona pawimi piórami, wstążkami, kwiatami, noszona do I wojny światowej, d) rogatywka z Łańcuta, niska z końca XIX w. i początku XX w., 4 – a) kujawska zimowa czapka rogata zwana „wykrawanka” z siwego lub czarnego baranka, pokryta wierzchem sukiennym granatowym lub zielonym, czasem z uszami barankowymi wiązanymi tasiemką na guzik lub opuszczonymi dla ciepła, noszona do około 1865 r., b) rogatywka piotrkowska „czworograniasta” granatowa z czarnym barankiem, krój rogatywki, 5 – rogatywka kurpiowska, czarna lub siwa obszyta czarnym lub siwym barankiem. Barankowy otok szerszy, na środku denka drewniany, obciągnięty czarnym płótnem guzik, noszona do I wojny światowej,
- wysokie (ponad 10 cm), 6 – a) rogatywka sandomierska z „kucotkiem”, zwana „rogatówką”, „rogatką”, „czapką na cztery światy”, „na cztery gubernie”, lub rzadziej „konfederatką”. Drużbowie przystrajali je kwiatami lub pękiem kolorowych wstążek. Noszona do 1914 r., b) czapka „dłubanka” z Trzciany, zwana również „czapką tyczyńską” noszona z końcem XIX w. w okolicach Rzeszowa i Łańcuta, podobna do czapek mieszczańskich i szlacheckich. Dłubanki szyto z sukna czerwonego lub koloru sukmany, 7 – a) „rogata czapka” granatowa, sukienna z otokiem z czarnego lub siwego baranka, noszona na Kujawach w poł XIX. zdobiona od parady pawim piórkiem, b) świętokrzyska rogatywka z sukna granatowego lub czarnego, z barankowym otokiem na podszewce pikowanej watą. W szwy denka wszywano czerwone wypustki, krój rogatywki, c) rogatywka mieszczańska z Krasnego Stawu z granatowego lub szafirowego sukna obszyta wąskim barankowym otokiem, dla usztywnienia i ciepła watowana pakułami lub wełną, noszona również przez chłopców z końcem XIX w. zwana „kowadłem”, 8 – a) „kowadło”, czapka noszona przez chłopców w okolicach Janowa i Modliborzyc, krój rogatywki, b) czapka chłopska z okolic Chociebuża z XIX w. C. Czapki wielorożne. 9 – czapki sześcio- i ośmiorożne zwane „sadłakami”, „szakłakami”, zanotowane przez O. Kolberga z poł. XIX w. D. Inne oznaczenia. 10 – rogatywki typologicznie bliżej nieokreślone, 11 – szrafura oznacza teren występowania rogatywek określony w literaturze przez powiaty lub regiony. Kolor szrafury odpowiada kolorowi rogatywek przeważających na danym terenie, 12 – linia przerywana brązowa oznacza zachodni zasięg rogatywki bez otoku, 13 – linia przerywana czerwona zamyka obszary występowania niskiej, czerwonej, małopolskiej rogatywki z otokiem, 14 – linia przerywana czarna oznacza zachodni zasięg występowania czarnej, niskiej rogatywki puszczańskiej, 15 – punkty stałej sieci PAE, w których nie stwierdzono występowania rogatywek w czasie badań terenowych, 16 – nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej