Nazwy gwarowe osób kojarzących pary, V / Dialect vocabulary describing individuals involved in matching up couples, V (mapa 12)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Tytuł
Nazwy gwarowe osób kojarzących pary, V / Dialect vocabulary describing individuals involved in matching up couples, V (mapa 12)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Temat
Opis
mapa ukazuje nazwy gwarowe osób kojarzących pary; zawarto na niej następujące informacje: 15. Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia ,,idzie wswaty"?celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa/.../ Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł?'Jak było dawniej?Jak nazywają ten zwyczaj tę czynność? 16. Zbadać czy we wsi żyją jeszcze osoby (mężczyzna? kobieta?-wiek? zajmujące się swataniem? Jak ich nazywają? [...] Osobę kojarzącą pary nazywano: 1 – dziewosłęb, dziewosłębina (27.27.IX, 27.27.XI, 28.26.XIII, 28.26.XIV), dziewosłubka (36.27.XVI), dywnosnuby (35.27.X, 35.27.XVI), 2 – dobry mąż, der gute Mensch (wg ADV), 3 – heiratsvernitler (używane przed II wojną światową), heiratsvermittler (wg ADV), 4 – inne, rzadsze nazwy [1 – klyta, kly(t)ta (wg ADV), 2 – poseł, 3 – zwiadowca, wywiadowca, wywiadownik (31.28.XIV, 34.29.X), 4 – przebijacz, probywacz, 5 – pośrednik, 6 – żeniacz, 7 – czesław, 8 – hochzeitvermittler, 9 – marszałek, 10 – stryncorz, strynciora (wg AJKLW), 11 – mówiec, mówca (16.26.VII), namawiacz (15.25.XII), 12 – oględnik], 5 – swat jest ojcem kawalera, 6 – inne odpowiedzi (zob. mapy 7-10, 13, 14), 7 – brak tradycji, 8 – brak odpowiedzi.
Uwaga:
- mapę opracowano na podstawie badań terenowych przeprowadzonych w latach 70. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,
- mapa dotyczy stanu zjawiska od połowy XIX wieku do lat 70. XX wieku,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),
- mapa została uzupełniona o punkty dodatkowe (spoza stałej sieci PAE): punkty oznaczone kolorem szarym pochodzą z literatury XIX-wiecznej (głównie prace O. Kolberga), punkty podkreślone na zielono zostały wytyczone na podstawie literatury XX-wiecznej (atlas ADV, m. NF 5 Brauchtum bei der Heirat. Name des Werbers, sporządzona w 1955/56 przez L. Martina – materiały dotyczą lat 30. XX wieku), punkty podkreślone na pomarańczowo zostały wytyczone na podstawie literatury XX-wiecznej (zob. AJK: mapa 146 Swat; pyt. XX, 38, AJK, 1966: 182-186), punkty podkreślone na brązowo zostały wytyczone na podstawie literatury XX-wiecznej (mapa 735 Swat; swatka znajdującej się w AJŚ, zob. AJŚ, 1974), punkty podkreślone na niebiesko zostały wytyczone na podstawie literatury XX-wiecznej (Olesiejuk, 1971), punkty podkreślone na żółto zostały wytyczone na podstawie literatury XX-wiecznej (mapę sporządzono na podstawie danych z mapy 630 pt. Nazwy osoby pośredniczącej w zawieraniu małżeństwa (zob. AJKLW, 1992). Na mapie opracowanej przez autorkę nie dokonywano rozróżnienia na płeć osób kojarzących małżeństwa (co uczyniono na mapie 630), by mapa stała się bardziej czytelna. Badania prowadzono w latach 70. XX wieku (w 1973 r. opracowano część V kwestionariusza tj. Etnographica – suplement pod red. J. Burszty, zob. AJKLW, 1979: 11).
